فضایی، حمل و نقل پیشرفته

فناوری لایدار فتوگرامتری به عنوان یکی از فناوری‌های مکان محور يک روش جمع‌آوری اطلاعات از سطح اشيا است که محصول آن به صورت مجموعه‌ای از نقاط مختصات‌دار به دست می آید، اين سيستم اولين بار در سال 1970 توسط ناسا و بعد از آن توسط ساير سازمان‌ها به کار گرفته شد.

لایدار با اندازه‌گيری سه پارامتر مختصات محل ارسال ليزر، اندازه‌گيری طول فاصله مايل بين نقطه ارسال پالس و سطح زمين و اندازه‌گيری زاويه ارسال موج از محل ارسال پالس تا سطح زمين، مختصات هر نقطه از سطح زمين را به دست می‌آورد.

حضور فناوری‌هایGPS ، INS و ليزراسکن در لایدار و توانايی برداشت در شب و روز، امکان توليد حجم وسيعی از اطلاعات مکانی را با سرعت بالا فراهم کرده است. خصوصيت بسيار حائز اهميت داده‌های لایدار اين است که محصول آن به صورت ابری از نقاط است که هر يک دارای مختصات سه‌بعدی‌ دقیق هستند. فرودگاه Dublin در کشور ایرلند با بیش از 31 میلیون مسافر در سال 2018 که به 200 مقصد در 43 کشور متفاوت سفر کرده‌اند به یازدهمین فرودگاه شلوغ و پرتردد در اروپا تبدیل شده است. شرکت نقشه‌برداری هوایی Bluesky وظیفه تهیه داده لایدار از محوطه سایت مرکزی فرودگاه و منطقه اطراف آن را بر عهده داشت. درواقع فرودگاه Dublin پس از طی یک روند مناقصه رقابتی وظیفه اجرای طرح و انجام مأموریت را به شرکت نقشه‌برداری Bluesky واگذار کرد.

فرودگاه Dublin به عنوان یک فرودگاه بین‌المللی پرتردد دارای آسمان بسیار شلوغی است که این عامل فرایند پرواز و جمع‌آوری داده را برای سنجنده‌ها با مشکل مواجه می‌سازد. با این‌حال تبحر و تجربه مناسب شرکت نقشه‌برداری Bluesky در زمینه پرواز و ایجاد هماهنگی با سازمان هوایی کشور ایرلند که ترافیک هوایی را مدیریت می‌کند، سبب شد تا فرآیند جمع‌آوری داده به‌خوبی و بدون مشکل انجام شود. 

شرکت Bluesky با استفاده از لیزراسکنرهای مخصوص که بر روی هواپیما سوار می‌شوند، تعداد بسیار زیادی نقطه با مختصات سه‌بعدی از تمام محوطه فرودگاه و مناطق مجاور آن تهیه کرد. داده‌های تهیه شده دارای مقادیر ارتفاعی دقیق هستند که در فواصل 50 سانتی‌متری از منطقه تهیه شده‌اند که تهیه این حجم از داده با دقت مشابه با انجام پروژ‌ه‌های زمینی بسیار دشوار است. 

داده‌های لایدار می‌توانند در فرمت‌های مختلفی تهیه شوند تا توسط نرم‌افزارهای متفاوت مدل‌سازی برای آنالیز و بهره‌برداری مورد استفاده قرار گیرند. به‌طوری‌که فرودگاه Dublin توانست از این داده برای درک شبکه زهکشی فرودگاه، تجزیه‌وتحلیل ریسک سیل مربوط به حوادث بارندگی و اندازه‌گیری ظرفیت در مسیر آبی محلی استفاده کند. علاوه بر این موارد، داده‌های لایدار تهیه شده توسط شرکت Bluesky برای مدل‌سازی جریان آلودگی‌های مربوط به فرآیند یخ‌زدایی هواپیما که یکی از کارهای مورد نیاز در مقررات ایمنی در فصل زمستان است، نیز استفاده شد. 

در مجموع با این‌که فرودگاه‌ها به‌عنوان یکی از شریان‌های حیاتی حمل‌ و نقل در کشور طبعا دارای داده‌های ارتفاعی اخذ شده در سال‌های متفاوت هستند که با میزان پوشش، تراکم و دقت‌های متفاوتی تهیه شده‌اند، تهیه داده لایدار از فرودگاه‌ها می‌تواند به ایجاد یک پایگاه داده یکپارچه و دقیق کمک شایان توجهی کند. 

گروه ژئوماتیک، ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از شرکت‌های فعال در حوزه فتوگرامتری و تهیه ابرنقطه با دقت بالا به وسیله سنجنده لایدار و متخصصان فعال در این حوزه حمایت کرده و می‌توان از خدمات آن‌ها برای پایش ایمنی فرودگاه‌های کشور و کاهش هزینه ناشی از مخاطرات طبیعی و عدم رعایت اصول ایمنی بهره برد. 

کارشناس گروه مکان محور ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری