فضایی، حمل و نقل پیشرفته

اروپا قمر شگفت‌انگیز سیاره مشتری است که در چند سال اخیر به یکی از کانون‌های توجه دانشمندان برای کاوش‌های فضایی تبدیل شده است. داده‌های ارسالی از کاوشگرهای فضایی حاکی از آن است که زیر سطح یخ‌زده این قمر، به احتمال قریب به یقین اقیانوس بزرگی از آب مایع وجود دارد. وجود چنین اقیانوسی از نظر دانشمندان یعنی احتمالا قمر اروپا می‌تواند میزبان‌ گونه‌ای از حیات فرازمینی باشد.

به همین علت سازمان‌های فضایی آمریکا و اروپا برنامه‌هایی برای اکتشافات در قمر یخ‌زده اروپا را دنبال می‌کنند. یکی از این برنامه‌ها ارسال رباتی است که بتواند روی این قمر فرود آمده و محل فرود را حفاری کرده و از سطح آن نمونه‌برداری کند. اگرچه با این حفاری‌ها قرار نیست به اقیانوس زیرسطحی قمر اروپا دسترسی پیدا کنند. زیرا قطر پوسته یخ‌زده این قمر شگفت‌انگیز به چندین کیلومتر می‌رسد. اما بررسی دقیق‌تر سطح قمر اروپا می‌تواند به بسیاری از پرسش‌های دانشمندان درباره سازوکار زمین‌شناسی این قمر و احتمال‌ زیست‌پذیری آن پاسخ دهد.

آنچه در حال حاضر ذهن مهندسان را به خود مشغول کرده، این است که آنها شواهدی پیدا کرده‌اند که نشان می‌دهد بخش‌های وسیعی از سطح قمر اروپا از ذرات پودر مانند اکسیدآلومینیوم پوشانده شده است. به نظر می‌رسد وجود این ذرات باعث شده سطح این قمر کمی سست به نظر بیاید. به شکلی که اگر رباتی روی چنین سطحی فرود بیاید، احتمال دارد در این ذرات فرو برود. این حالت به سطح ماسه‌ای بیابان‌ها در زمین شباهت دارد. این ویژگی سطحی احتمالی در قمر اروپا، مهندسان را با چالشی در طراحی ربات سطح‌نشین قمر اروپا روبه‌رو کرده است. در تاریخ کاوش‌های فضایی این نخستین‌بار نیست که با چنین وضعیتی روبه‌رو شده‌ایم. در سا‌ل‌های آغازین عصر فضا، هنگامی که قرار بود نخستین کاوشگرها روی سطح ماه فرود بیایند، مهندسان و دانشمندان از این‌که سطح ماه نرم است یا سفت مطمئن نبودند. برخی بر این باور بودند که روی سطح ماه لایه نسبتا ضخیمی از خاک نرم وجود دارد و شاید باعث شود که ربات‌های سطح‌نشین در خاک ماه فروبروند. از این رو قسمت فرودگر سطح‌نشین‌های ابتدایی ماه را بشقابی‌شکل طراحی ‌کردند تا اگر در یک منطقه با خاک نرم فرود آمدند، در خاک فرونروند. شبیه به کف پای برخی حیوانات بیابان‌گرد مانند شتر که نسبت به گونه‌های دیگر جانوری پهن‌تر هستند و مانع از فرورفتن آنها در ماسه‌های بیابان می‌شوند.

در خصوص چالش مهندسان برای فرود نخستین کاوشگر روی ماه هم داستان جالبی وجود دارد که می‌گوید در آن سال‌ها بین مهندسان روسی برای نحوه طراحی سامانه فرود ربات سطح‌نشین ماه اختلاف‌نظری وجود داشت. برخی معتقد بودند سطح ماه سفت است و برخی دیگر می‌گفتند نرم است! به همین علت هیچ‌کس ریسک نمی‌کرد و مسئولیت طراحی قسمت فرودگر را نمی‌پذیرفت. تا این‌که سرگئی کرولف، سرمهندس طراح سامانه‌های فضایی شوروی برای خاتمه‌دادن به این اختلاف نظر نامه‌ای را امضا کرد و در آن نوشت: «سطح ماه سفت است! امضا سرگئی کرولف.»

منبع: جام‌جم