فضایی، حمل و نقل پیشرفته

به گزارش ایرنا، نگاهی به دستاوردهای چند سال اخیر صنعت فضایی کشور از جمله قرارداد اخیر ساخت مهندسی ماهواره مخابراتی ناهید۲ که چندی پیش با هدف تحقق برنامه اقتصاد مقاومتی منعقد شد، از عملیاتی و کاربردی شدن پژوهش ها و فناوری های فضایی کشور با کمک متخصصان داخلی نشان دارد.

امروزه دستاوردهای علوم و فناوری فضایی، سوای گشودن پنجره ای تازه به روی انسان از منظر آشنایی با فضایی بیکران و امکانات بالقوه آن، زندگی زمینی بشر را نیز متحول ساخته است، به طوری که اکنون درصد بسیار بالایی از فعالیت ها روی کره خاکی با استفاده از خدمات ماهواره ها انجام می شود. 

ایران نیز بهره وری از این فناوری را در سال ۱۳۲۵ خورشیدی با تشکیل مرکز سنجش از راه دور آغاز کرد و در سال ۱۳۵۴با وارد کردن هواپیماهای F۱۴ به کشور و سپس در سال ۱۳۵۶ با راه اندازی طرح ماهواره زهره به صورت فعال و جدی به عرصه فناوری فضایی راه یافت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، صنعت هوا و فضا در دهه ۶۰ خورشیدی با وجود جنگ تحمیلی، اما با تلاش و کوشش فراوان نیروهای پرتوان آن حوزه توانست نیاز کشور در این زمینه را پشتیبانی و تامین کند.

مجلس شورای اسلامی در شروع دهه ۷۰ در طرحی مرکز سنجش از راه دور را زیر نظر وزارت پست، تلگراف و تلفن قرار داد و همچنین تشکیل سازمان فضایی ایران را تصویب کرد، صنعت فضایی ایران در سال های فعالیت خود، به دستاوردهای مهمی همچون راه اندازی طرح ساخت ماهواره مصباح و قرارداد ساخت مشترک هواپیمای ایران ۱۴۰ با اوکراین در ۱۳۷۵ خورشیدی، برپایی سازمان صنایع هوایی در ۱۳۷۶ خورشیدی و تشکیل سازمان صنایع هوافضا در ۱۳۷۷ خورشیدی دست یافت.

ایران برای نخستین بار در ۱۴ بهمن ۱۳۸۷ خورشیدی ماهواره امید را با فناوری پرتاب فضایی ایران به فضا پرتاب کرد، راه اندازی ایستگاه دریافت اطلاعات ماهواره ای سپهر، تشکیل سازمان فضایی ایران، فارغ التحصیلی نخستین دانش آموخته دکترای هوافضا در کشور، تصویب برنامه ی راهبردی ۱۰ ساله فضایی کشور، تشکیل اتحادیه صنایع هوایی و فضایی ایران و شکل گیری ستاد توسعه فناوری هوافضا، ساخت ماهواره سیمرغ و راه اندازی پایگاه جدید برای پرتاب ماهواره های یک تنی، ساخت ماهواره های رصد، فجر، طلوع ۱، ظفر، امیرکبیر و شریف و پرتاب ماهواره های رصد، نوید علم و صنعت و فجر، پرتاب یک موجود زنده به همراه کاوشگر پیشگام به ارتفاع ۱۲۰کیلومتری زمین، افتتاح و بهره برداری از مرکز رصد فضایی کشور، از دیگر ثمره های تلاش فعالان عرصه فناوری فضایی به شمار می رود.

با وجود فراز و نشیب هایی که در چند سال اخیر به واسطه تغییر در تشکیلات فضایی کشور رخ داد، اما شاهد عملیاتی و کاربردی شدن پژوهش ها و فناوری های فضایی کشور به کمک متخصصان داخلی هستیم.

حسن حدادپور رییس پژوهشگاه فضایی ایران روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فعالیت های بسیاری در حوزه فضایی کشور انجام شد اما سال ۸۷ را می توان نقطه شروع عملیاتی فضایی شدن کشور دانست.

وی بیان کرد: پیش از سال ۸۷ فعالیت فضایی ایران با به کار گیری چندین ماهواره شروع شده بود، اما عملا سال ۸۷ ماهواره بر سفیر، توانست ماهواره بومی امید را در فضا قرار دهد. 

حدادپور بیان کرد: در سال ۸۷ از چند نظر، سد شکنی انجام شد، با پرتاب ماهواره امید، ایران هشتمین کشوری بود که توانست ماهواره ای را درمدار زمین با تکنولوژی داخلی خود قرار دهد.

وی با اشاره به این که ماهواره امید یک ماهواره ابتدایی بود، گفت: بعد از پرتاب ماهواره امید، حرکت های فضایی ایران به خوبی تداوم پیدا کرده و ماهواره های متعددی ساخته شده است، درحال حاضر دو ماهواره دوستی و ناهید۱ ساخته و آماده پرتاب هستند. 

وی ادامه داد: در حوزه فضا شرایط نسبتا خوبی داریم، هر چند هنوز مطلوب نیست، باید در زمینه فضا بیشتر تلاش شود، اخیرا در آستانه روز فناوری فضایی، قرارداد ساخت مهندسی ماهواره مخابراتی ناهید۲ بین پژوهشگاه فضایی ایران و سازمان فضایی ایران امضا شد و پژوهشگاه در نظردارد ظرف مدت کوتاهی این ماهواره نیز ساخته و عملیاتی شود. 

حدادپور بیان کرد: هدفگذاری پژوهشگاه فضایی این است که در انتهای برنامه ششم، اولین ماهواره عملیاتی مخابراتی کشور را در مدار قرار دهد.

حدادپور با اشاره به این که در چند سال اخیر فعالیت های بسیاری در زمینه کاربردهای فضایی در حال انجام است، گفت: برون سپاری فعالیت ها از برنامه های پژوهشگاه است، پژوهشگاه به دنبال این است که حداقل فعالیت در پژوهشگاه انجام شود و حداکثر فعالیت ها در شبکه همکار که شامل شرکت های دانش بنیان، دانشگاه ها و مراکز پژوهشی است، با توجه به توان آنها استفاده شود. 

وی گفت: پژوهشگاه در نظر دارد که دانش طراحی، تجمیع و تست ماهواره ها در شرایط پژوهشگاه انجام شود و تا حد ممکن در زیرمجموعه های ساخت ماهواره که برعهده شبکه همکار است، وارد نشود.

حدادپور یادآورشد: با توجه به این که استخدام دولتی تقریبا به صفر می رسد، باید از فارغ التحصیلان رشته هوافضا در قالب شبکه های شرکت های دانش بنیان برای ارایه خدمات به پیمانکاران این حوزه استفاده کرد.

وی بیان کرد: در حوزه هوافضا چند دانشکده صاحب نام در کشور فعال است که در مجموع حدود ۳۰۰ دانشجو در سال جذب این دانشکده ها می شوند، اما در گروه فضا که دانشجویان با تخصص فضا فارغ التحصیل می شوند، شاید بتوان گفت که حدود ۳۰دانشجو فارغ التحصیل می شوند که محل فعالیت این افراد نیز بایستی در سیستم فضایی باشد.

وی گفت: درحال حاضر پژوهشگاه برخی از متخصصان داخلی را برای ادامه تحصیل و کسب تجربیات فناورانه این حوزه در قالب بورسیه به خارج از کشور فرستاده است و با بازگشت این متخصصان به کشور، می توان از تجربیات بیشتر آنها در حوزه فضایی کشور استفاده کرد.

فعالیت بورسیه های پژوهشگاه در پروژه کشورهای عربی صحت ندارد

حدادپور همچنین با اشاره به صحت نداشتن مطالب در خصوص به کارگیری بورسیه های این پژوهشگاه در پروژه های فضایی کشورهای عربی گفت: بورسیه های پژوهشگاه فضایی ایران در چین مشغول به تحصیل هستند، تعدادی از این بورسیه ها با توجه به پایان تحصیلاتشان به کشور بازگشته و تعدادی نیز در حال تحصیل هستند، با توجه به این که هزینه های تحصیل این افراد از محل اعتبارات پژوهشگاه پرداخت می شود، این امر که بورسیه های پژوهشگاه جذب بازار کشورهای عربی شده اند، عاری از صحت است.

وی گفت: نخبگان را نمی توان کنترل کرد و ممکن است از جایی به جای دیگر بروند، اما افرادی که در حوزه فضایی می خواهند کار کنند، می دانند که بهشت فعالیت های فضایی برای متخصصان داخلی در داخل کشور است و به طور معمول در خارج از کشور، متخصصان ایرانی را به دلیل مسائل امنیتی به راحتی در پروژه های فضایی به کار نمی گیرند. 

سعید شاخصی معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه فضایی ایران نیز در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا در خصوص دستاوردهای پژوهشی فناوری فضایی کشور گفت: ایران در زمینه استفاده از فناوری فضایی، به پژوهش و ساخت نمونه محصولات مختلف با کمک اساتید و دانشجویان دانشگاه های مختلف کشور پرداخته است، در سال های اخیر با کمک متخصصان داخلی توانسته ایم پروژه های فضایی متعددی را انجام دهیم.

وی با اشاره به این که استفاده از توان دانشگاه ها در پروژه های فضایی ادامه دارد، گفت: یکی از برنامه های پژوهشگاه فضایی ایران استفاده از پتانسیل دانشگاه ها است؛ در همین زمینه قراردادهایی با دانشگاه های مهم کشور از جمله صنعتی شریف، خواجه نصیر، امیر کبیر و علم و صنعت که فعالیت هایی در زمینه هوا فضا انجام می دهند، در آینده منعقد خواهد شد.

وی در خصوص وضعیت فعالیت فارغ التحصیلان رشته هوا فضا در کشور گفت: سعی شده است از فارغ التحصیلان رشته هوافضا در شرکت های دانش بنیان استفاده شود، اما با توجه به این که اشتراک هایی بین حوزه هوا فضا و مکانیک وجود دارد، برخی از فارغ التحصیلان هوا فضا در بخش های مختلف صنعت که زمینه مهندسی مکانیک دارد جذب می شوند، برخی نیز همانند دیگر رشته ها، بعد از فارغ التحصیلی علاقه مندی دیگر پیدا می کنند و در رشته های دیگر ادامه تحصیل می دهند یا جذب بازار صنعت می شوند.

وی یادآور شد: بخش دولتی محدودیت خاص خود را در جذب نیروی انسانی دارد و برای این که بتوانیم در بخش خصوصی این کار را انجام دهیم نیاز به یک سری مشوق ها است، فارغ التحصیلان رشته هوافضا به دلیل پتانسیل این رشته، می توانند در بخش های مختلف صنعتی جذب شوند اما سعی ما باید این باشد که در سال های آتی با دقت بیشتری در بحث انتخاب رشته و جذب افراد عمل کنیم.

شاخصی افزود: لازم است در این زمینه هماهنگی های بیشتری بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشکده ها و پژوهشگاه ها برای تعداد جذب دانشجو انجام شود، جذب دانشجویان در دانشگاه ها باید منطبق با نیاز بخش صنعت باشد، بخش هوافضا نیز از این چهارچوب خارج نیست و باید به آن پرداخته شود.

وی در خصوص ادامه تحصیل دانشجویان هوا فضا در خارج از کشور گفت: برخی از فارغ التحصیلان رشته هوافضا و رشته های دیگر برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر و بهره گیری از تجارب دیگران به خارج از کشور می روند.

شاخصی با اشاره به این که دنیا در حوزه فضایی بسیار پیشرفت کرده است، بیان کرد: اگر بتوانیم دانشجویان خود را برای ادامه تحصیل به کشورهایی که در حوزه فضایی پیشرفته هستند و در این زمینه کارکرده اند، اعزام کنیم و این افراد نیز تجربه کشورهای مختلف را هر چند کوچک در بحث های پژوهشی و فناوری انتقال دهند، خروج نخبگان از کشور جهت ادامه تحصیل قابل قبول است.

وی گفت: موضوع بورس نخبگان به خارج از کشور در رشته های مختلف به ویژه فناوری های نوین جزو برنامه های کشور است و نمی توان از آن جلوگیری کرد، زیرا دستیابی به فناوری های روز دنیا از ضروریات اقتدار کشورها است.