فضایی، حمل و نقل پیشرفته

این مقاله به قلم James E. Dunstan، متخصص حقوق فضا
در تاریخ ۱۵ ژانویه در مجله Spacenews منتشر شده است.

تصویر ماهواره AMC-1 که در ماه ژوئن سال گذشته به همراه چند
زباله فضایی ناشناخته شروع به حرکت از محل خود نمود.

در سال گذشته، تنها در طی چند ماه، ۴ ماهواره زمین-آهنگ در مدار خود با مشکل مواجه شدند. همه این ماهواره‌ها به پایان عمر طراحی شده خود رسیده یا از آن عبور کرده بودند و در همه این حوادث احتمال ایجاد زباله‌های فضایی و به خطر افتادن ماهواره‌های دیگر وجود داشت. زباله‌هایی که ممکن بود برای هزاران سال در فضا معلق بمانند.

هیچ‌یک از این اتفاقات هشدارگونه باعث نشد که کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا (FCC) در پایان ماه نوامبر، مجوز استفاده از ماهواره AMC-1 شرکت SES را تا سال ۲۰۲۱ (یعنی ده سال پس از عمر طراحی شده آن) تمدید نکند. و هیچ کس هم به این موضوع اعتراض نکرد.

حوادث سال گذشته:

۱. ماه ژوئن: شرکت SES کنترل ماهواره ۱۴ ساله AMC-9 را از دست داد و این ماهواره از مدار ۸۳ درجه غربی خود شروع به حرکت نمود. گزارشات مختلف حاکیست حداقل ۲ قطعه از این ماهواره جدا شد، هرچند سازنده ماهواره منکر این موضوع بوده و شرکت SES نیز ادعا می‌کند احتمال برخورد این زباله‌ها با ماهواره‌های دیگر پایین است.

۲. ماه ژوئیه: ۱۲ ترنسپاندر از ماهواره ۱۹ ساله NSS-806 شرکت SES ناگهان از کار افتادند.

۳. ماه ژوئیه: ماهواره ۱۸ ساله Telkom-1 از شرکت PT Telkom به طرز اسرارآمیزی منفجر شد و هزاران قطعه زباله فضایی را در موقعیت مداری ۵۸/۵ درجه شرقی رها ساخت. این حادثه توسط دوربین‌های زمینی هم به ثبت رسید.

۴. ماه‌های ژوئیه و اوت: کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا مجوز انتقال ماهواره ۲۰ ساله EchoStar-3 را به یک موقعیت جدید در مدار زمین-آهنگ صادر کرد. در دوم اوت ۲۰۱۷، شرکت EchoStar ارتباط خود را با ماهواره مذکور از دست داد و این ماهواره در طول قوس زمین-آهنگ شروع به حرکت کرده و تهدیدی را برای ماهواره‌های دیگر به وجود آورد. بعد از گذشت سه ماه، شرکت EchoStar قادر به برقراری مجدد ارتباط شده و ماهواره را به مدار قبرستان ماهواره‌ها هدایت کرد.

۳ مورد از این ماهواره‌ها ساخت شرکت لاکهید مارتین بوده‌اند. دو ماهواره (EchoStar-3 و Telkom-1) از پلتفرم تحسین شده A2100 استفاده می‌کنند که از سال ۱۹۹۶ تاکنون در ۷۵ ماهواره مورد استفاده قرار گرفته است. شاید این فقط یک تصادف باشد و شاید فقط عمر بالای ماهواره‌ها باعث وقوع این حوادث شده.

اولین ماهواره‌ای که از پلتفرم A2100 استفاده کرد هنوز عملیاتی است. ماهواره AMC-1 که در سال ۱۹۹۶ به فضا پرتاب شد، الان بیش از ۲۱ سال سن دارد که برای یک ماهواره بسیار زیاد است. با این حال در پایان ماه نوامبر، کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا به شرکت SES مجوز انتقال این ماهواره را به یک مدار جدید صادر کرد و با این کار، مجوز آن را تا ۳۰ ژوئن سال ۲۰۲۱ تمدید نمود. این بدان معناست که عمر کامل این ماهواره، ۲۵ سال (یعنی ۱۰ سال بیشتر از عمر طراحی آن) خواهد بود. به گفته شرکت SES دلیل این جابجایی، انتقال ترافیک داده به ماهواره SES-15 بوده که قرار است سال آینده به فضا پرتاب شود. ماهواره AMC-1 برنامه‌های تلویزیونی را برای سامانه‌های تلویزیون کابلی در آمریکای شمالی تامین می‌نماید.

علاوه بر قدیمی بودن ماهواره AMC-1، اولین ماهواره‌هایی که از پلتفرم A2100 استفاده می‌کردند فاقد یک قابلیت ایمنی کلیدی هستند که از سال ۲۰۰۴ توسط FCC اجباری شد: نمی‌توانند سوخت باقی‌مانده در داخل ماهواره را به بیرون هدایت کنند. به همین دلیل باید قبل از قطع شدن ارتباط و از بین رفتن امکان کنترلشان به مدار قبرستان ماهواره‌ها منتقل شوند. اگر جسمی به یکی از این ماهواره‌های بدون استفاده و دارای مخزن سوخت پر برخورد کند، می‌تواند مثل Telkom-1 باعث انفجار شود که این انفجار حجم زیادی از زباله‌های فضایی را به وجود خواهد آورد. شرکت SES هنگام ارائه درخواست تمدید استفاده از ماهواره AMC-1، اشاره‌ای به سن این ماهواره نکرده و فقط اعلام نمود که با توجه به محاسبات این شرکت، ماهواره AMC-1 سوخت کافی برای انتقال به مدار جدید در حال حاضر، و حرکت به سمت قبرستان ماهواره‌ها در سال ۲۰۲۱ را در اختیار دارد.

این درخواست اصولا باید زنگ خطری را در FCC و حتی در میان صنعت فضایی دنیا به صدا در ‌می‌آورد. علیرغم طراحی عالی A2100، این واقعیت که این ماهواره‌ها می‌توانند بیشتر از عمر طراحی شده خود به فعالیت بپردازند به معنای منطقی بودن پذیرش خطر انجام این کار نیست.

FCC نیازمند روشی برای مدل‌سازی و سنجیدن صحیح مزایا و معایب این کار می‌باشد. درست است که اگر اپراتورهای ماهواره‌ای، ماهواره‌های خود را زودتر از موعد بازنشسته کنند، هزینه این کار بر دوش مشتریان خدمات ماهواره‌ای خواهد بود، ولی هزینه آسیب دیدگی یا از میان رفتن ماهواره‌ها توسط زباله‌های فضایی را نیز همین مشتریان باید پرداخت کنند. در بدترین حالت، ممکن است موقعیت‌های مداری در مدار زمین-آهنگ به کلی غیرقابل استفاده شوند. 

پیش‌تر، آجیت پایی، رئیس FCC، قول یک‌پارچه‌سازی تحلیل‌های اقتصادی را در گستره کار این کمیسیون داده بود. زباله‌های فضایی موضوع خوبی برای شروع این کار هستند، و هرچه زودتر، بهتر. در آینده، درخواست‌های دیگری برای تمدید ماهواره‌های پا به سن گذاشته تحویل این کمیسیون خواهد شد و در حال حاضر به نظر نمی‌رسد که این کمیسیون راه‌حلی برای پیشگیری از وقوع یک تراژدی بزرگ داشته، و یا حتی وجود چنین تهدیدی را مد نظر قرار داده باشد.

منبع: مجله Spacenews

انتهای پیام / ۱۶۴