فضایی، حمل و نقل پیشرفته

ره‌آوردی که حاصل تلاش 6 هزار و 600 شرکت دانش‌بنیان و 1 هزار و 500 شرکت خلاق است که پا به‌پای مدیران و سیاستگذاران زیست بوم فناوری و نوآوری دویدند و کشور را از تنگناهای اقتصادی و فناورانه به سلامت گذر دادند. از جمله این حوزه‌ها که با تلاش این بازیگران رشد یافت و خدمات خود را بهینه‌تر و کارآمدتر کرد، صنعت حمل و نقل بود که برای تسهیل ورود شرکت های دانش‌بنیان به این عرصه از کمک‌های ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بهره برد.

در همین راستا نیز با همکاری و هم‌افزایی نهادها و شرکت های دانش‌بنیان و خلاق کشور 135 طرح فناورانه در حوزه‌های مختلفی چون «حمل‌ونقل دریایی»، «هوایی»، «خودرو»، «ریلی» و «فناوری های ژئوماتیک» و «هوشمندسازی» اجرایی شد تا این صنعت با استفاده از ظرفیت‌های موجود در کشور بتواند در مسیر توسعه یافتگی قرار گیرد.

مشارکت در طرح‌های ترویجی

اجرای پروژه‌های ترویجی یکی از این اقدامات است. مشارکت در برگزاری همایش باتری لیتیومی ایران، نخستین مدرسه تابستانی مهندسی پهپاد دانشگاه گیلان، برگزاری دهمین دوره نمایشگاه بین المللی هوافضای کیش، مشارکت فعال در پانزدهمین نمایشگاه بین المللی هوا فضای روسیه با عنوان «ماکس ۲۰۲۱»، برگزاری مراسم رونمایی از ۱۵ محصول حوزه حمل و نقل پیشرفته، نخستین همایش ملی علوم داده و اطلاعات مکانی و حضور در پنجمین نمایشگاه حمل‌ونقل، لجستیک و صنایع وابسته و بهبود و ارتقاء روند آشنایی و اطلاع‌رسانی در خصوص حوزه‌های فعالیت ستاد از طریق وب سایت اقداماتی است که در این زمینه انجام شده است.

تسهیل تبادلات و همکاری‌‌های علمی و فناوری بین‌المللی

مشارکت در پروژه های علمی بین المللی بین دانشگاهی، مشارکت در برگزاری رویدادهای بین المللی، حمایت از پایان نامه های دانشجویان ارشد و دکتری در قالب طرح های حوزه فضایی، تعریف برنامه های اکتشاف فضایی مشترک،  بهره گیری از داده های ماهواره های چینی و همکاری در توسعه سامانه های کاربردی و همکاری مشترک و انتقال دانش فنی در زمینه پیاده سازی مفهوم اتصال پذیری خودرو با توسعه زیرساخت‌های 5G و اینترنت اشیاء نیز طرح‌هایی است که با هدف تسهیل روابط بین‌المللی در صنعت حمل و نقل با دیگر کشورها به اجرا درآمده است.

زیست‌بوم فناوری و نوآوری صنعت حمل‌ونقل

بر اساس آخرین آمارهای موجود در حال حاضر بیش از 1 هزار و 100 شرکت خلاق در این حوزه فعالیت دارند.

این زنجیره با حضور و فعالیت 356 شرکت در حوزه هوایی، 210 مجموعه در زمینه هوشمندسازی و 109 شرکت در عرصه خودرو تکمیل‌تر شد. این زیست بوم در حال حاضر میزبان 746 شرکت دانش بنیان و 1 هزار و 116 شرکت غیر دانش بنیان است.

در کنار این مجموعه‌ها 8 مرکز شتاب دهی و 18 مرکز نوآوری نیز در حوزه حمل و نقل پیشرفته شکل گرفته است.

هوشمندسازی

یکی از عرصه‌های نوآورانه در صنعت حمل و نقل، بحث هوشمندسازی این صنعت و کاربردی تر کردن خدمات ارائه شده در این حوزه است. اقداماتی که کمک می کند تا مسافران، مدیران و ارائه‌دهندگان خدمات در این حوزه با استفاده از آنها به خدماتی بهتر و کارآمدتر دسترسی داشته باشند. بر همین اساس پروژه‌های مختلفی در این زمینه اجرایی شده است.

از جمله این طرح‌ها می توان به «سامانه رگولاتوری مدیریت درخواست‌های حمل کالا در سطح کشور برای یکپارچه‌سازی و مدیریت درخواست‌های حمل بار»، «هوشمندسازی خودروهای پلیس جزیره کیش برای ثبت تخلفات ثابت و متحرک با استفاده از ترکیب تصاویر دوربین‌های خودروی پلیس و تصاویر پهپادی»، «ایجاد سامانه جامع پایش و نظارت ناو گان های حمل نقل عمومی (مینی‌بوس ، تاکسی) حمل‌ونقل بار»، «ون‌های گردشگری و خودروهای اجاره ای» و «تدوین نقشه راه هوشمندسازی حمل و نقل شهری» اشاره کرد.

فضا

یکی دیگر از حوزه‌های فناورانه‌ راهبردی در این صنعت، عرصه فضایی است. فناوری کاربردی و استراتژیکی که توسعه آن ارتباط مستقیمی با قدرت نمایی کشور در عرصه جهانی و اثبات توانمندی های تخصصی جوانانمان به جهان دارد. این حوزه نیز طی یک سال اخیر با اجرای برنامه های ملی توسعه یافته است.

پروژه هایی که با کمک شرکت های دانش بنیان به مرحله اجرا رسیده است. طرح هایی چون  «طراحی و توسعه پایلوت منظومه سه نما با هدف ارائه خدمات مخابراتی و سنجش از دور»، «طراحی و توسعه پلتفرم ماهواره های منظومه شاهد برای دستیابی به فناوری منظومه سازی و هوشمندسازی»، «ایجاد سامانه دریافت و پردازش داده های ماهواره‌های سنجش از دور»، «امکان سنجی و طراحی مفهومی ماموریت ارسال ماه گرد اکتشافی»، «توسعه الزامات تضمین ماموریت‌های فضایی»، «طراحی و توسعه موتور سرمازای سبک» و غیره از جمله این فعالیت ها است.

هوایی

صنعت حمل و نقل هوایی جزء پیچیده‌ترین عرصه‌های حمل و نقل به حساب می‌آید و توسعه فناوری های این حوزه یکی از الزامات ملی در هر کشوری است. به این معنا که همه دولت ها به دنبال توسعه فناورانه این حوزه و خوداتکایی در آن هستند.

در ایران نیز چند سالی است که با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه، صنعت هوایی کشورمان توسعه یافته و تجهیزات و قطعات مورد نیاز کشور، در داخل تولید می شود. یکی از حوزه‌هایی که با کمک توان این شرکت‌ها به نیازهای خود به شکل بومی پاسخ داده، صنعت هواشناسی است که با اجرای پروژه‌هایی چون «طراحی و پیاده‌سازی سامانه یکپارچه اطلاعات مکانی-زمانی تحت وب برای پیش‌بینی و پایش برخط هواشناسی»، «تجهیز و ساخت ایستگاه خودکار هواشناسی»، «تجهیز و ساخت سنجنده اندازه گیری ذرات و گازها»، «تجهیز و ساخت دیدسنج روی باند»، نیازهایش را پاسخ داده است.

«بومی سازی قطعات پر مصرف مورد نیاز در هواپیماهای مسافربری» «طراحی و ساخت هواپیمای دونفره خورشیدی آفتاب امید»، «طراحی و ساخت بالگرد متوسط صبا 248»، «طراحی و ساخت هواپیمای 72 نفره جت»، «طراحی و توسعه شبه ماهواره با استفاده از کاربری پهپاد در مدیریت بحران»، «ایجاد زیرساخت و ساز و کار عملیاتی کردن فعالیت هواپیماهای زیر 19 صندلی»، «ایجاد ساز و کار برای مشارکت بخش خصوصی و دانش‌بنیان در راستای نیازهای شرکت فرودگاه‌ها»، «بومی‌سازی تجهیزات فرودگاهی»، «بومی‌سازی قطعات هوایی»، «توسعه پهپادها و افزایش بهره‌وری ایرلاین‌ها با حمایت از توسعه تعمیر و نگهداری» نیز دیگر پروژه های مصوب سال 1400 است.

ریلی

اما یکی دیگر از حوزه‌های فعالیت این ستاد مربوط به صنعت حمل و نقل ریلی است. یکی از ایمن‌ترین و پرکاربردترین شیوه‌های جابه‌جایی در کشور که متقاضیان زیادی نیز دارد. بر همین اساس هم اقدامات ستاد در این حوزه نمود بیشتری در کشور داشت و نتایج آن در زندگی روزمره مردم نمایان تر بود. صنعتی که شکوفایی خود را مدیون توان متخصصانی است که با تلاش خود، زمینه بلوغ و توسعه این حوزه فناورانه را فراهم کردند.

این حوزه نیز در سال 1400 با اجرای برنامه‌هایی چون «تعمیر و نگهداری هوشمند»، «درخت محصول (BOM) قطار مترو سری 300 »، «سامانه مکانمند پایش و مدیریت مخاطرات طبیعی موثر بر شبکه ریلی»، «طراحی و ساخت واگن نسل چهارم»، «دسترسی به فناوری نمونه ساخت آزمایشگاهی هایپرلوپ»، «بومی سازی قطعات اولویت دار مترویی»، «بروز رسانی سیستم رانش قطارهای DC با بهره گیری از سرریز دانشی ایجاد شده در پروژه قطار ملی»، «تولید قطارهای پر سرعت برقی از طریق باز طراحی قطار ملی مترویی»، «طراحی و ساخت یک رام واگن قطار مترو» و «هوشمند سازی لکوموتیو GM » در مسیر توسعه یافتگی قرار گرفت.

خودرو

از دیگر حوزه‌های فناورانه ای که ستاد در آن اقدامات موثری داشته، توسعه فناوری‌های پیشرفته صنعت خودرو است که این حوزه نیز با بهره‌مندی از توان شرکت‌های دانش‌بنیان خدمات مناسب‌تری را به مخاطبان ارائه کرده است.

«طرح های اتوبوس برقی»، «توسعه فناوری پلتفرم و خانواده محصول و خودروی مدرن اقتصادی»، «خودروی برقی»، «بومی سازی موتور الکتریکی اتوبوس برقی»، «پروژه تهیه و تدوین اسناد استاندارد خودروهای برقی و موتور سیکلت برقی»، «تدوین نقشه راه توسعه فناوری‌های خودروهای متصل در کشور»، «تدوین آئین نامه تبدیل کارگاهی خودروهای بنزینی به هیبریدی»، «بومی‌سازی و نصب موتورهای برون نصب 200 اسب بخار»، «تدوین دانش فنی تولید ماده کاتدی LiFePO4 مورد استفاده در باتری های لیتیوم» و غیره نیز از طرح های این حوزه است.

مکان محور

فناوری‌های ژئوماتیک در دنیا جایگاه خود را پیدا کرده است و صنعتگران زیادی در این عرصه فعالیت می‌کنند؛ اما این حوزه فناورانه که به تازگی بیشتر با نام آن آشنا شده‌ایم و کاربردهای آن را بهتر درک کرده‌ایم، در ایران مسیری نوآورانه را طی کرده و اخبار امیدوارکننده‌ای از تولید محصولات کاربردی در این زمینه به گوشمان می‌خورد.

توسعه فناوری‌های مکان محور یا ژئوماتیک در دنیا به یک اصل بدل شده است و کاربردهای آن روز به روز بیشتر می‌شود. از جمله دستاوردهای این حوزه در سالی که گذشت می توان به «طراحی سامانه مدیریت بحران مبتنی بر فناوری‌های GIS و سنجش از دور»، «آنالیز هوشمند و رصد جاده‌ای بر اساس تصاویر هوایی دوربین رقومی زنیت و تهیه مدل سه بعدی محدوده نقاط حادثه خیز»، «طراحی و ساخت آنتن گیرنده GNSS»، «تدوین نقشه راه به منظور شکل گیری زنجیره ارزش ژئوماتیک در کشور»، «سامانه پایش کشت مواد مخدر مبتنی بر فناوری‌های ژئوماتیک»، «سامانه همراه برداشت خودکار اطلاعات مکانی پایگاه داده امداد و نجات»، «توسعه سامانه کشاورزی هوشمند و دقیق» و غیره اشاره کرد.

دریایی

با توجه به اینکه ایران کشوری با دسترسی مناسب به دریاها است صنعت دریایی یکی از راهبردی‌ترین و مهم‌ترین صنایعی است که توسعه یافتگی آن، نقشی مهم در رونق اقتصادی کشور دارد. صنعتی که می‌تواند برای ساحل نشینان و مردم بومی مناطق دریایی کشور درآمدزایی کند. همچنین این شیوه حمل‌ونقل مسیری مطمین برای صادرات محصولات نیز به شمار می‌رود. به همین دلیل ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با استفاده از توان دانشی و تخصصی موجود در بخش دولتی و خصوصی در تلاش است تا پل ارتباطی باشد میان این دو بخش و مسیر را برای به روز شدن فناوری‌های کاربردی در این صنعت باز کند.

این حوزه نیز دستاوردهایی چون «محصول نجات دهنده کارکنان روی سکوها واسکله ها و شناورها»، «سیاستگذاری وتدوین اولویت ها و اعمال سیاست های شفاف حمایتی از صنایع»، «هوشمندسازی بنادر» و غیره را به ثبت رسانده است.

پایان پیام/